- dodatek ekologiczny
Rozwój przemysłu, budowa elektrowni, środki transportu – wszystko to przyniosło ludzkości duże korzyści, ale też przysporzyło wiele problemów. W ogromnym tempie zużywane są zasoby energii, surowców a jednocześnie następuje produkcja olbrzymich ilości zanieczyszczeń, z którymi nie możemy sobie dać rady.
Działalność człowieka powoduje, że do wód powierzchniowych dostają się duże ilości szkodliwych substancji. Często są one trujące, powodują ginięcie wielu gatunków roślin i zwierząt. Stanowią również zagrożenie dla człowieka.
Co to są
zanieczyszczenia wód?
Zanieczyszczeniami są substancje, występujące w ilościach wyraźnie zwiększonych w porównaniu z naturalnym składem wód. Do niedawna panował pogląd, że zanieczyszczone wody to wody zawierające związki chemiczne czy też organiczne uniemożliwiające wykorzystywanie jej bezpośrednio do picia czy celów gospodarczych. Był to pogląd typowo homocentryczny. Taki schemat myślowy obowiązuje nadal u wielu osób z technicznym wykształceniem.
Obecnie, w dużym uproszczeniu, pod pojęciem „zanieczyszczenie” rozumienie się „emisję”, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska.
Mniej więcej orientujemy się, co może być szkodliwe dla zdrowia ludzi, gorzej już jest, jeżeli chodzi o rozumienie „szkodliwości dla środowiska”. A co oznacza słowo „emisja”? W języku łacińskim to nic innego jak wysłanie, wydanie, wypuszczenie czegoś. Słownikowo – to ogólne działanie polegające na przenoszeniu jakiegoś elementu układu do jego otoczenia. A co rozumiemy przez to słowo obecnie w ekologii? Czy np. wybuch wulkanu powodujący zmniejszenie ilości promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni ziemi jest „emisją” popiołów i gazów wulkanicznych do atmosfery. W języku potocznym tak – w ekologii nie.
W obecnie obowiązującym prawie pojęcie to jest zawężone tylko do takiego wprowadzania (bezpośrednio lub pośrednio) do środowiska substancji lub energii (ciepło, hałas, wibracje, pola elektromagnetyczne), której wytwórcą jest człowiek.
Jeśli mówimy o zanieczyszczeniach, to muszą być spełnione dwa warunki:
- substancje lub energie wprowadzane do środowiska mogą być lub są szkodliwe dla zdrowia ludzkiego lub stanu środowiska, substancje te i energie muszą powstać w wyniku działalności człowieka.
Obieg wody w przyrodzie oraz fakt, że jest ona bardzo dobrym rozpuszczalnikiem powoduje, że woda w przyrodzie nie występuje jako „czysty” chemicznie związek tlenu i wodoru. Jest przede wszystkim bardzo rozcieńczonym roztworem soli, kwasów, zasad i gazów. Poza substancjami rozpuszczonymi występują w niej także związki koloidalne i zawiesiny. Woda zawiera prawie wszystkie składniki naturalne występujące w skorupie ziemskiej oraz elementy wytwarzane przez człowieka. Ilość i rodzaj substancji obecnych w wodach naturalnych może być różna i zależy od ich powszechności w danym środowisku oraz od ich rozpuszczalności a także od różnorodnych procesów fizyko-chemicznych.
Łatwość rozpuszczania różnych substancji jest korzystną właściwością wody, stymulującą życie na Ziemi, z drugiej strony stanowi też jej wielki „defekt”, bowiem łatwo ją zanieczyścić. W wyniku łatwego przemieszczania się w środowisku może stanowić potencjalne zagrożenia (zanieczyszczona), dla innych elementów środowiska.
Kiedy więc mamy do czynienia z wodą zanieczyszczoną? Otóż tylko wtedy, gdy w wyniku działalności człowieka zmieniła swoje cechy, powodujące jej nieprzydatność lub szkodliwość dla ludzi i natury.
WODA Z „LEMAN”
W Szczytnie korzystamy z wody podziemnej, pobieranej z ujęcia „Lemany”. W roku 2006 została wybudowana stacja uzdatniania, która spowodowała, że woda w Szczytnie spełnia wszystkie normy jakości przewidziane dla wody pitnej. Nie jest to jednak woda naturalna, lecz w pewnym sensie przetworzona chemicznie ciecz. Należy przy tym podkreślić, że stacja uzdatnia wody nie jest, w przypadku oczywiście Szczytna, rodzajem „oczyszczalni” wód gruntowych. Wykorzystywane przez nas naturalne wody gruntowe nie posiadają zanieczyszczeń.
ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ
Aby przeciwdziałać różnym zanieczyszczeniom środowiska przyrodniczego należy najpierw je zidentyfikować i wiedzieć, czym każde z nich grozi.
Musimy sobie uświadomić, jakie nieodwracalne skutki w środowisku powodują nasze złe nawyki, negatywne działania jako następstwa odczuwalne w następnych pokoleniach. Aby mówić o sposobach zapobiegania i poprawy czystości wód musimy znać źródła jej zanieczyszczeń.
Źródła zanieczyszczeń można podzielić na kilka kategorii: ze względu na miejsce powstawania, miejsce pochodzenia czy też wg kryterium trwałości zanieczyszczeń.
Jesteśmy mieszkańcami Mazur, czyli obszaru tzw. „Zielonych Płuc Polski”, gdzie środowisko zostało w niewielkim stopniu przekształcone przez człowieka. Mazury to kraina pięknych krajobrazów, zielonych lasów, jezior, wielu osobliwości przyrodniczych. Jako obywatele mamy obowiązek względem środowiska, przede wszystkim w rejonie, ale też i w kraju, nie wolno nam niszczyć przyrody i musimy reagować, gdy ktoś ją niszczy.
Koniecznym jest więc poznanie podstaw teoretycznych danego zagadnienia.
Ze względu na miejsce powstawania zanieczyszczeń można wyróżnić:
1. źródła punktowe
Należą do nich:
a) ścieki z systemów kanalizacyjnych (przemysłowych i komunalnych)
Ścieki stanowią główne źródło zanieczyszczeń wód, zwłaszcza powierzchniowych. Źródłem tych zanieczyszczeń są ścieki:
- bytowo-gospodarcze, tj. wody zużyte do celów higienicznych i gospodarczych, w gospodarstwach domowych, zakładach pracy i zakładach użyteczności publicznej.
- przemysłowe, tj. wody zużyte w zakładach produkcyjnych i usługowych w wyniku procesów technologicznych. Ich skład zależy od rodzaju przemysłu, materiałów stosowanych w produkcji oraz w technologii. Ten rodzaj ścieków oznacza się na ogół większym stężeniem i wyższym stopniem zanieczyszczenia od ścieków bytowo-gospodarczych.
- opadowe z terenów skanalizowanych, tj. głównie wody deszczowe i roztopowe. Cechuje je znacznie mniejsze zanieczyszczenie i niewielkie stężenie, szczególnie po pewnym czasie trwania deszczu lub roztopów.
- wody filtracyjne (gruntowe) przedostające się do kanalizacji przez nieszczelności i pęknięcia przewodów kanalizacyjnych. Odznaczają się zwykle niewielkim zanieczyszczeniem.
b) podgrzane wody chłodnicze (głównie z elektrowni cieplnych)
Podgrzane wody chłodnicze stały się problemem w wyniku rozwoju przemysłu paliwowo-energetycznego. Podwyższenie temperatury wód powierzchniowych ma zazwyczaj wpływ na biocenozę odbiorników tych wód, choć także wpływa na ogół na wzrost tempa produkcji biologicznej (organicznej).
c) zasolone wody kopalniane
Zrzuty z zasolonych wód kopalnianych, z których większość zawiera duże stężenie chlorków i siarczanów, stanowią istotne zagrożenie dla wód płynących.
2. źródła liniowe:
Zanieczyszczenia te są związane z emisją spalin przez pojazdy mechaniczne. Zawierają one związki ołowiu, mogące przedostać się do wód gruntowych.
3. źródła obszarowe:
a) odpływy z terenów rolniczych (nawozy i pestycydy, środki ochrony roślin)
Odpływy z terenów rolniczych stanowią najgroźniejsze źródło zanieczyszczeń obszarowych, zawierają duże ilości związków chemicznych z nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.
b) odpływy z terenów przemysłowych (nie ujęte w systemy kanalizacyjne) oraz ze składowisk odpadów komunalnych
c) zanieczyszczenie atmosfery przedostające się do wód
Są to głównie zakwaszone opady atmosferyczne, powstałe w wyniku utlenienia dwutlenku siarki do kwasu siarkowego. Zakwaszają one biotopy wodne, co stwarza bardzo niekorzystne warunki do rozwoju życia organicznego.
ODPOWIEDZIALNI ZA ŚRODOWISKO
Najskuteczniejszym sposobem ochrony czystości wód jest niedopuszczenie do ich zanieczyszczenia, a najlepszym sposobem zachowania równowagi wodnej jest racjonalne i oszczędne gospodarowanie zasobami wód.
Oczywiście, nie jesteśmy w stanie całkowicie zapobiec zanieczyszczeniu wód. Powinniśmy podejmować działania, mające na celu ograniczenie dalszej degradacji środowiska oraz prowadzić działalność z zastosowaniem najbardziej efektywnej oraz zaawansowanej technologii, z wykorzystaniem najlepszych dostępnych metod jej prowadzenia.
Nasz stosunek do otaczającej przyrody jest odzwierciedlany w codziennych nawykach i zachowaniach.
Wszyscy ponosimy odpowiedzialność za stan środowiska, za własne życie, za swoją miejscowość a wreszcie za Ojczyznę.
Ryszard Jerosz